Ladin tla cherta de identité

La cherta d'identité dess ince ester por ladin.

Bele dan agn êl gnü scrit che i ladins ghirâ la adoranza dal ladin tla cherta de identité; tratan él passé na desëna de agn y finalmënter s’à ince Roma modernisé  y scrit dant la cherta de identité  eletronica ince por Balsan.   Baldi án messü aldì y odëi che al mancia sön chësc documënt le lingaz ladin, ci che ne po nia sozede, é pö le lingaz ladin reconesciü lingaz aministratif alaper dal talian y dal todësch, ci che foss por i ladins y so lingaz dla uma n arichimënt y aumentass le prestisc por le lingaz ladin. I assessurs ladins é da laldé che ai se defënn y damana ( cf. Dolomiten 04.02.20 ) la adoranza dal ladin tla cherta de identité por i ladins; ince sce al sará da desfraté valgügn rans tles rodes, speron che ai ne baziles nia y se rogüciëies ite les manies por arjunje chësc travert de  gran importanza por le lingaz ladin instës y por la jënt ladina .An spera che al vëgni spo adoré le lingaz ladin unifiché, lauré fora dales istituziuns ladines de majer prestisc.   D’atres rajuns ladines:   Al foss de se aodé che i dui assessurs ladins se dais ince da fa da porté a bona soluziun valgügn d´atri problems ladins che è bele dadî sön mësa:  

1.    Damané le dërt pur garantì n assessur provinzial ladin –  

2.    ghiré la garanzia de avëi dui assessurs ladins –  

3.    che cotan de posć publics ladins vëgni spostá dales cités tla Ladinia por schivé che tres deplü ladins studiá sides sforzá da lascé por motifs de laur süa valada  

4.    che al vëgni scrit fora por l´ofize de cultura ladina n post da diretur de repartiziun nü autonom destaché dal Intendent–  

5.    da feter 20 agn é les ores de trasmisciun por radio y televijiun ladina les medemes, al é gran ora che ares vëgni tantosc radoplades  por tignì plü saurì bot ala gran concurënza dles trasmisciuns di atri lingac che é  na gran concurënza al ladin. I rumanc á trasmisciuns tal radio rumanc 24 ores sön 24, na gran richëza y n gran respet da pert dla man publica por le lingaz rumanc –  

6.    dan da tröc agn êl bele gnü damané da cherié na Ajentöra noeles ladines  sciöche i rumanc á bele da plö de 20 agn; ara cöiess adöm les noeles fora por le monn y ti les dess inant a foliec, a media desvalis, ci che la Ajentöra rumancia fej.  

7.    che d´atres materies – storia, geografia –  vëgni ince  insignades pur ladin, ci che i aumentass ai scolars la conescënza dl ladin de cotan  –  

8.    che la scora de musiga ladina vëgni metüda sot la Intendenza Ladina sciöche al é cun la taliana y la tudëscia-  

9.    che la Lia Comuns Ladins ciafes plü competënza por podëi se dé da fa deplü por i dërc di ladins che i mancia dötaurela –  

10. che la toponomastica ladina  vëgni ince adorada fora dles valades ladines te chi posć che á ince n inom ladin ( San Scimun, Pursenú, Sanciana, Rasun, Gudun, Suc,  Ciastel )  

11. Le Museum Ladin  toca pro l’assessorat ladin y nia pro le todësch      

Chëstes propostes – daldöt nia nöies – dess motivé  i assessurs ladins por i fa avëi ai ladins chi dërc che i speta da agn, á pö i talians y i todësc dadî arjunt na munt de rajuns por sü grups deperpo che i ladins á tres messü ciaré pro, mo sëgn cun dui assessurs mëssassel ester meso da rové plü inant y da arjunje les propostes ( vedles ) surascrites.  

Bun laur  aoda Lois Trebo

Al me plej(4)Al ne me plej nia(0)

1905 iadesc liet

Ortiede inant tres