La maioranza di zitadins tl comun de Lamon vuel jí con Trent
Na cogola ciauda per l Parlament a Roma
L referendum vegnù tegnù ai 30 de otober 2005 tl pice comun beluneis de Lamon (al é anter Pedavena y Castello Tesino puech dancialà da la Valsugana) à fat levé su bendebot de stuep nia demé tl Venet, ma a livel nazional L fat che la gran maioranza di abitanc de Lamon à dit cler de volei jì pro Trent, vuel dì che ei é stufs da sté tla region Venet, ajache ai é dagnora vegnus tratés mel.
L sourastant dl Venet Galan s’à dassen lascé su contra chesta volonté, ma Lamon ne bazila nia y tegn sun la sia. Galan ti dà la colpa a Roma, ajache Trent / Bulsan à na autonomia che ti à porté n grumon de dinés (=scioldi) depierpul che l Venet é feter tla meseria. Galan à dit che l Venet essa 6 outes plu dinés sce l Venet essa la medema autonomia che la Region Trent/Bulsan. Deplù autorités politiches s’à lascé su contra la gran autonomia ( = i trueps scioldi che nosta region giata) y che al n’é nia dret che d’autres regions giata cotant de manco. Chesta é na cogola ciauda che podessa avei conseguenzes tl Parlament. Durnwalder à bele dit che sce al vegn metù en discuscion la autonomia dla provinzia de Bulsan, spo se vedessa Bulsan sforzé de damané n referendum per ruvé pro l’Austria. Chesta manaceda é per trueps talians na peza cuecena, da chest se témei tres; redont perchel é Bulsan vegnù traté tant ben con na autonomia speziala. Roma à pa ben capì che n magon pasciù scouta chiet y raspa y cumpeida dinés. Che chest svilup sie positif per na mendranza él trueps che dubiteia y nia puech.Desche an à podù lieje tl foliet ladin s’à urté i ombolc da Souramont – Gianni Pezzei, Paul Frena y Giacomo Giacobbi per rejoné de na poscibelté da tegnì n referendum per vedei sce la popolazion da Souramont essa interes de ruvé sot al variuel de Südtirol desche ala é steda enchin al 1923. Chesta enconteda vuel dì che i comuns se dà ju con la idea dal referendum y che al sarà zachei viadedò che sburla. I savon che l referendum vegnù tegnù ai 3 de mei dal 1991 te Fodom n’ova nia porté la maioranza per jì con Bulsan, ma chel resultat ne dess sprigolé degugn; chel referendum fossa ju fora dut autramenter, sce la popolazion fodoma fossa vegnuda informeda endertura sun l per y contra Bulsan. Veir él che da chela soula abineda dla popolazion a Reba à ben n valgugn da cafora rejoné, ma da laite ova demé l preve talian de Reba tout la parola contra Bulsan – degugn dl comun Fodom n’ova daurí bocia y l resultat messova tomé fora negatif. Ampez ova valch ann dedò lascé laoré fora da Zeller-Carrozza na sort de dossier sun les pertes negatives y positives per na juda da Souramont pro Bulsan. Chest laour ova l comun tegnù t’armé y da n valgugn agn pèrel che dut se fossa destudé via. La signoura Manuala Zorzi à fat sia tesa de laurea sun chest tema, l à n puech amplié y la Union di Ladins ampezana à publiché sie laour dal titul ” Storia di un’utopia” , n liber che i ti aconsiasse a duc da lieje chi che s’interesseia di ladins. La Zorzi veid la cossa dl referendum positiva y aladò desche Ampez é ence vegnù traté dal Venet messessa la popolazion da Souramont ester plu che a una da jì pro Bulsan. Durnwalder à dit plu iadesc che i ladins da Souramont fossa benvedus pro Bulsan, ma ei mess se dé da fé. Chest vuel dì che les seides de provinzies se lascia comedé y Souramont podessa vaghé n referendum per podei ruvé pro Bulsan. Jì pro Bulsan fossa la cossa plu normala, ajache i ladins da Souramont é contra sia volonté vegnus destachés dai fascisc’ dai autri ladins y da eliminé chesta ingiustizia fòssel gran ora. Cler él che i ladins se salvarà demé sce ai ruva duc adum. I fascisc’ i à pu spidicé su per i endeblì, per i eliminé plu saurì. Al é da s’aodé che i trei comuns da Souramont con sies Union di ladins se dae truep da fé per informé endretura la popolazion tant plu ben che ala vegnissa a sté da ruvé sot a Bulsan. Chest valessa per dutes les categories economiches – soziales y culturales. L fat che an mess te nosta provinzia savei trei lingac ne podessa sprigolé degugn, ajache i talians da chilò à ence abù agn a la longia da emparé l todesch; na vara de temp ti vegnissa ence conzeduda a chi da Souramont. Souramont dess avei nosta solidarité, nosta simpatia y al fossa n ben per duc i ladins, sce
ala jissa da tré adum la familia ladina eliminan termegn metus dai fascisc’.
Lois Trebo
Al me plej
(0)Al ne me plej nia
(0)
(0)Al ne me plej nia
(0)43 iadesc liet