|  |
La formazion dles jontes te Gherdeina
|
|
Truep interes personal do les jontes nueves
A Urtijei él vegnú marciadé al mender priesc - Tl comun de Selva se á l ombolt destaché do 10 agn da la lista LADINS
de Carlo Willeit
„L'economia é la fondamenta dla sozieté“- chest titul dla declarazion programatica de Selva carateriseia ben la direzion dla politica comunala tl davegní, ma al ne é nia bon de ascone la gran incoerenza, l oportunism politich y l interes personal che é do les jontes nueves via. Iniò ne corespon les jontes fates y da fé a la volenté di litadours y iniò ne vegn metudes en pratica les beles empermetudes de laoré adum con duc per l ben de duc. Foto: Carlo Willeit / Ladins.
|
Urtijei: SVP y lista zivica te jonta
|
|
-
- Gran coalizion a Urtijei: SVP-Lista Zivica
-
- Les tratatives con la lista LADINS fova ruvedes a conclujion - Lista LADINS: la SVP ne é nia steda senziera
En vender seira á l ombolt nuef de Urtijei, Ewald Moroder, metú ofizialmenter les chertes sun meisa, fajan la declarazion programatica y i inoms di assessours. La SVP é juda ite na coalizion con la Lista Zivica, defora resta la lista LADINS con chela che la SVP ova tamben sclut ju tratatives de coalizion con na acordanza che dessova vegní firmeda en mercui da mesdí da les 14.00. La Lista Zivica, savan dles tratatives y dl resultat, á arbassé sun chela sies ghiranzes (da 3 assessours a 2,5, pona a 2), per jí con si esponenc te jonta. Les chertes é vegnudes mescededes da nuef; n "juech paze" comenteia l conseier di Ladins Georg Moroder.
|
Comentar sun la situazion grieva di ladins foradecà
|
|
"La resserva indiana" di Ladins tles valedes
Oramai destinés da les leges a deventé talians o todesc, sce ai và foradecà
L resultat arjont dai candidac ladins pro les lites tl comun da Bulsan lascia vedei ite cler che la comunité ladina tla zité de Bulsan va encontra a n "genozide". I trei candidac: Dariz Dolores (Margherita -122 oujes), Thomas Demetz (DS - 49 oujes) y Gerd Miribung (SVP - 45 oujes) giata apeina duc trei adum 216 oujes. Dant da 15 agn ova giaté Bonifaz Willeit plu de 700 oujes. Al é valch che ne va nia.
|
Mareo: la jonta de comun en pé
|
|
L ombolt Fortunato Ferdigg á fat sia lita per la jonta
Erlacher Stachio é ju fora a vuet pro la formazion - La lista "Deboriada" và tla oposizion
Do les lites comunales di 8 de mei, él sen vegnù per i ombolc lités l'ora da mete adum la jonta, i assessours che se cruziarà ti proscims cin agn di setours desvalifs dla vita comunala. Ence te Mareo ésen oramai ruvés a na dezijion. En vender, ai 27 de mei da les 16.00 s'à enconté per l prum iade les persones litedes dant da puech manco de n meis.
|
Relazion dl conseier ladin Luigi Chiocchetti
|
|
La informazion per ladin va ciamò inant a "soglot"
Relazion dl conseier ladin Lugi Chiocchetti en gaujion di Dis di media ladins a Cianacei
"Dis di media ladins a Cianacei, dai 19 ai 21 de mei 2005": Do mia minonga se trátel de na scontreda de gran valuta ajache ala é vegnuda metuda a jí do n moment de reflescion entratant l meis de dezember dl ann passé con raprejentanc ladins y rumanc per vedei de mete a jí na ocajion de confront y de colaborazion con l fin de arvejiné ladins y rumanc y con l obietif de se conesce miec y prové de mete a jí adum azions coordinedes.
L conseier ladin Luigi Chiocchetti.
|
Convegn di media ladins a Cianacei, 19 - 21 de mei 2005
|
|
L'informazion se ghira encuei tres plu organisazion y profescionalité
Bernard Cathomas: defata program radiofonich de 24 ores ti Grijons - L assessour Mussner á endò n iade anuzé la ocajion per dí de nò a la "Kunstsprache" ladin standard/ladin dolomitan
Na enduneda garateda chela dl seminar di jornalisc´ dl raion ladin: Bulsan, Trent y Belun con la prejenza de n raprejentant di Grijons, na personalité conesciuda, Bernhard Cathomas, atualmenter diretour dl radio y dla televijion rumancia. Na enconteda voluda y organiseda dal "Servisc per la promozion dles mendranzes linguistiches" locales dla provinzia autonoma de Trent. Coordinadour dla iniziativa Mario Viola.
|
Les lites comunales te Mareo: n comentar
|
|
Les lites comunales te Mareo: reclam fora de mesura
L sourastant dl HGV/Union di Ostiers de Al Plan se à astilé dret da volei creve con sies letres defamentes
N comentar de Pablo Palfrader
Te Mareo é les lites comunales dantadut stedes caraterisedes da n gran numer de listes, endut 5, con n total de 74 candidac. Grana é steda la propaganda che à arjont n livel da definì feter fora de mesura, almanco per na lita comunala. Chest é da atribuì en pert ai ben 3 candidac da ombolt, Ferdigg Fortunato, Erlacher Stachio y Ploner Felix, y en pert al paisc d’Al Plan, olache al se prejentova eniann 2 listes de paisc, la lista “Al Plan” y la lista “Deboriada Sozial – Economia – Jogn”. Pablo Palfrader de Fordì.
|
Media Ladins: la minonga de n letour
|
|
Nia demé cronaca, i media mess ence comenté y splighé
Media ladins: an ne pò nia ester politicamenter neutrai canche ala se trata de debujegns fondamentai
L Servisc per la valorisazion dles mendranzes dla provinzia de Trent met a jì a Cianacei n "Seminar di jornalisć ladins" dediché a les chestions y ai problems dla informazion per ladin. Ti titui dles comunicazions végnel rejoné tamben de media "per ladin" che de media "ladins"; se tràtel de esprescions sinonimiches o de cosses desferentes, de bisineles zenza emportanza o de cosses de sostanza?
Erwin Valentini.
|
Documentazion: la sentenza costituzionala dl 1998
|
|
La Court Costituzionala: n sbarament lital violeia les rejons di Ladins!
Documentazion: la sentenza costituzionala che á anulé la lege litala tla provinzia de Bulsan
Temps de lites, na ocajion da recordé la lege litala dl 1998, porteda inant da la Svp con l sostegn di Verc y d'autri partis che é vegnuda declareda anti-costituzionala con sentenza n. 356/98, davia che ala violeia les rejons di Ladins. Con chesta sentenza ti á la Court Costituzionala dé dret a Carlo Willeit, enlaouta raprejentant ladin tl Consei, che n sbarament lital violeia les rejons di ladins y l statut de autonomia. La lege litala é vegnuda anuleda. Tl liber "Minderheit in der Minderheit", laudé da la Svp, daviache al reporta n cheder giuridich ampl dles desposizions de lege, ruvan a la definizion "Erfolgsmodell", máncel endere propi vigni referiment a chesta sentenza, sceben che al é na lege de livel costituzional. Sibe Roland Riz che Siegfried Brugger, esponenc Svp, trami giurisc' y reladours, ne la nomineia nia te sies relazions. An la ascon via, savan ciuldí. La Svp enjigna ca na proposta de lege litala nueva. La sentenza vegn reporteda per entier.
|
Ladins anter contenteza y melcontent
|
|
L'aodanza di LADINS: bon laour a les aministrazions nueves
Adi Demetz: emportantes é les mudazions ti comuns dla Val Badia
Te un n luech éla juda ben, tl auter n pue manco. Enscí à arjont tl majer comun ladin, a Urtijei, la lista LADINS n mandat en plu y valiveia adum con la lista zivica la forza dl SVP. A Selva à i LADINS tegní sia posizion te na situazion dastramp ria, daldò che sie ombolt - per diesc agn a la longia - y na lingia de candidac y conseiers Ladins ne à nia plu fat pera, ma metú su na lista zivica. A Santa Cristina à i LADINS mantegní plu o manco les oujes da dant, ma perdú n conseier.
Adi Demetz, president dl Moviment Politich LADINS.
|
Les novités dles veles: plu democrazia
|
|
Plu democrazia ti comuns che dant 5 agn
Svp de Urtijei perd -12,2 % - La Svp de Selva perd -7,3% dles oujes - La Lista LADINS se mantegn te Gherdeina - Dolores Dariz ne ruva nia ite a Bulsan
La lita é fata, i conseis de comun é lités. Les novités dantfora: la Svp de Urtijei ne pò nia plu governé da soula, ma ala mess jí ite na coalizion con i "Ladins" (4 scagns) o la "Lista Zivica" (6 scagns). L ombolt, Ewald Moroder ne á nia arjont la maioranza, ma l 43,6% dles oujes. Tomé tres é l candidat da ombolt dla SVP a Selva, Diego Bernardi (demé 27%), condut l reclam, les prescions y l sostegn da la zentrala a Bulsan. A Corvara perd l candidat dla Svp, Robert Rottonara, tl confront con Franz Pedratscher. Do rata ben se bat la lista LADINS a Urtijei, oláche ala davagna permez 1 n scagn y a Selva oláche do l scherz con l ombolt Roland Demetz rúvela empò ite con 3 conseiers. Deguna lista ne á a Selva la maioranza assoluta tl Consei. Chela de Roland Demetz (chest iade lista de paisc empede lista LADINS) perd 2 scagns y mess jí ite na coalizion per conduje inant l'aministrazion comunala.
|
Na consciderazion al memorandum dles Unions Culturales
|
|
"L memorandum a la Retoura Franceschini ti dá na vijion fauza"
Ciuldí scouten pa via certes cosses? Per ejempl 20 agn de laour pro l SPELL o i Ladins da souramont
Tl memorandum che les Unions di ladins dla Val Badia y de Gherdeina y la Union Maestri Ladins ti à sourandé a les autorités academiches dl’Université de Bulsan pòn lieje chesta declarazion de marevueia: « Al é ben bele vegnù fat zeche (con la publicazion de vocabolars y glossars spezifics, tres l ampliament dl vocabolar elementar), ma al ne é dutaorela nia dant man n conzet interladin de "elaborazion", "de planificazion" y de "normazion", vuel dì l lingaz scrit unifiché." Féjen finta de ne savei nia o se ài ence ei conformé a la dezijion dla provinzia de Bulsan de ne (re)conesce nia l ladin scrit unitar y de se cruzié demé de "sie" ladin, chel de Sudtirol?
Dr. Erwin Valentini é monitor de "strategies and policies in the fields of linguistics and multilingualism" pro la Direzion Generala dla Sozieté dl'Information y di Media dla Comiscion Europeica.
|
Lista LADINS de Urtijei: an ciala con fidenza al 8 de mei
|
|
N salf plen a d'audí les propostes dla Lista LADINS per Urtijei
"Sce chest suzes se traduj te stimes, podonse speré te 4 conseiers", rata i esponenc dla lista
Enier, mercui ai 4 de mei, él sté la seira de informazion per les veles da en domenia, ai 8 de mei, dla lista LADINS de Urtijei. Al se à abiné ca. 250 persones tla Aula Magna dla scola elementara de Urtijei. Do na blota introduzion musicala de 3 pitli mutons con chitara, flaut de travers y armonica (mutons dl candidat Hansi Demetz), ésen passés a la prejentazion de duc i candidac y dl program per Urtijei. La seira é steda "en grandiscim suzes, i podon veiramenter ester contenc", chest sentiment á abú i candidac dla lista (sun la foto).
|
Co che n media de pert laora
N ejempl de coche an sá da la entorje dant les lites, l sit "stol.it"
L sit “stol.it” dl'Athesia reporta con data dl 8 de auril, la notizia che Gerd Miribung é candidat ladin dla SVP a Bulsan. „In Bozen wollen und sollen die Ladiner die Politik nicht nur von außen betrachten, sondern sie aktiv mitgestalten“, schreibt Miribung. Als seine Anliegen bezeichnet er eine stärkere Förderung der ladinischen Kultur und der Entwicklungschancen der Ladiner in Bozen." Samben deguna parola dl fat che an à abù enfin a sen n raprejentant ladin tl Consei de comun y deguna parola sun l fat che an à a Bulsan n’ativité culturala respetabla metuda en pé da la Consulta y da la esponenta dla lista “Ladins” Dolores Dariz.
|
Université de Bulsan/Persenon: memorandum dles Unions
|
|
N memorandum per la Retoura dla Université
Cie che les Unions se aoda da la Retoura Rita Franceschini: nia demé cursc de ensegnament dl ladin per maestri/maestres, ma ence laour de archirida scientifica
La istituzion de na catedra de "ladinistica" a l'Université de Bulsan/Persenon, facolté de scienzes dl'educazion, ruva plu damprò. Al scomenciament de auril se á na delegazion dles Unions culturales dla Val Badia y de Gehrdeina enduné con la retoura nueva dla Université de Bulsan/Persenon, prof.univ. Rita Franceschini y ti á sourandé n memorandum che ti sclaresc cie che an se aoda y cie che al fova bele vegnù empermetù ti agn denant ai Ladins tla strutura universitara sudtiroleisa. A l'enduneda á ence tout pert dr. Theo Rifesser, responsabel dla repartizion ladina. Da man ciancia: dr. Toni Sotriffer, dr. Giovanni Mischí, dr. Theo Rifesser, la Retoura Rita Franceschini, dr. Lois Trebo, dr. Rut Bernardi, dovia dr. Claudia Canins y dr. Otto Moling.
|
|  |
|