L diretour Moroder seghita: "ladin standard massa talian"
AN SE DAMANA PLUTOST CIULDICHE L DIRETOUR CHE À DÉ PRO LES REGOLES DL LS, NE MET SUN MEISA DEGUNES PROPOSTES ALTERNATIVES
L diretour dl Istitut Ladin MdR, Leander Moroder, tegn pro a dì, enscì ence en gaujion dla enconteda sun l "ladin scrit dla Val Badia" ai 18 de messel, cie che al en rata dl ladin standard: "massa talian". La Usc reporteia: "N problem da nia sotvaluté pèr propi l’azetanza. La forma atuala n’acontenteia nience l diretour dl Istitut Ladin, che l definesc massa talian y massa puech sentù da la jent. Moroder: na forma che à perdù sies carateristiches. I ladins s’aspeta n lingaz che se desfarenzieie dai autri. Ma n talian che liej n test per dolomitan, capesc feter dut!”.
L diretour dl Istitut MdR, L. Moroder
Chesta minonga ne à deguna basa scientifica y obietiva. Al é na minonga personala dl diretour che ne vegn daldut nia partida da esperc dl lingaz ladin. Ence sce chest giudize fossa en pert veir, él da se damané ciun che dess ester l problem, sce l ladin ti someia al talian? Ciuldì déssel pa ester valch de negatif, sce n talian ciafia da lieje n test ladin - standard o dialetal - y capesc valch.
Te vigni caje él doi fac: l ladin ne é nia n dialet talian y l ladin é desche l talian n lingaz neo-latin. Desche n talian o n ladin ciafia da lieje o da capì plu saurì spagnoul, franzeis o portugheis (tamben lingac neo-latins), enscì él daldut normal che n talian capesce valch de ladin.
Moroder miena ence che l ladin standard ae perdù "sies carateristiches", ciunes pa? L standard ne é nia na costruzion linguistica arbitrara, ma é l resultat de trueps agn de laour da pert de trueps esperc linguistics, che s'en capesc fora te chest ciamp y che à valuté ben y avisa vigni detai. Perauter àl el enstes, sciche member dl comité tecnich de Spell, dé sie placet al model y a les regoles che é vegnudes toutes su tla "Gramatica dl Ladin Sandard" dl 2001.
An se damana plutost ciuna che é la motivazion dl diretour da dé ju encuei tresfora de tel giudizes, ne metan sun meisa degunes cosses concretes y degunes propostes alternatives, realistiches y con na basa profescionala-scientifica. (is)