Crié identité ladina tres l lingaz standard scrit
I idioms po sourantó n grum de esprescions dal raion ladin
Les cater maioures istituzions culturales ladines, Majon di Fascegn, Uniun Generela, Micurà de Rü y Istitut Pedagogich, à dadie laoré fora na proposta de n lingaz ladin unifiché (tl 2002, dant da 5 agn bele). Ales à dé fora l dizionar y la gramatica dl ladin standard con soponta finanziara dla Cassa Raiffeisen da Corvara y de Selva. Chest lingaz dess porté pro a na maiour unité ladina y daidé crié na identité interladina.
Deplù publicazions testemonieia encuei l'utl dl standard scrit ladin.
Nia duc i ladins n’é poester a una sciche chest ladin scrit é vegnù arconcé adum. Chisc dess perchel fé propostes per l comedé fora, l mioré. Tres l standard giata i idioms n grum de paroles y esprescions dal raion ladin enstes. Ai po les adaté a sie idiom che vegn demé arichì. Chest raprejenteia n gran contribut al svilup di idioms enstesc. Tl ladin standard él vegnù fora n valgunes publicazions: “La religiosité popolara tles valedes ladines”, deda fora sun scomenciadiva dl priour da Weissenstein (Peralba) tres l Zircul Rovisi de Moena. I tesć é per ladin y talian. L liber contegn n grumon de retrac a colours ( trueps de Giuvani Pescoller) sun les prozescions y d’autres funzions religiouses tles cin valedes ladines. La publicazion «Nosta jent» per ladin, talian y todesch nes informeia depierpul sun plu de 140 personalités ladines, toutes fora de vigni maestria y valeda.
a informazion plu menuda sun l ladin unifiché él da podei lieje tl “Calender Ladin 2007 “ dla Val Badia. Todesc, nia demé dla SVP y la "Arbeitsgemeinschaft Tirol" (ala tol ite persones de dut Tirol), à dadie vedù ite che i ladins à gran debujegn de n lingaz scrit unifiché. I todesc y i talians l’á bele da n valgugn secui encà. Da Hamburg a Salurn empàren te scola l medem todesch scrit, perchel s’àl empò dlonch mantegnù ence i idioms. Enscila jíssela ence con l ladin y si idioms. L prof. Walter Belardi, gran studié de lingac y ence espert dl ladin, à dit che ignoré l ladin standard mostra na mentalité da medieve.
Lois Trebo