Desche i pioniers ampezans á descorí sies pizes
Jí a crep ne fova nia una dles carateristiches dla jent ladina tles Dolomites - empermò dant da 100-70 agn án ence metú man da arpizé, dantfora i Ampezans, i plu ardis
Chest iade vuei recordé n dì nadalin … de na via sun la Tor Granda de Naerou, una dles plu conesciudes t'Ampez. Al é belavisa setanta agn ca, ai 16 de messel (lui) dl 1934 (donca, nia de agost dl 1933, cemuet che an giata scrit te n valgugn libri) che Bepe Deo á giaté fora la "Direta Dimai" sun l parei sud-est dla Zima Sud dla Tor, a man ciancia dla sfenadura oláche al fova ju su doi agn denant. Foto: arpizeda anter les sfesses dles Cinch Tores dl Naerou, un di grups dolomitics plu conescius.
Al fova sia cuarta via nueva sun la Granda do dla “Miriam”, l “Ris” y l parei "N" tla Zima Nord. Con el fòvel Celso Meneguto, Anjeluco Sceco y Bepe Basilio fotograf. Per ti ester al 6. degré dles Cinch Tores, á i ampezans fat fadia y struscé per ben ot ores. Ai 23 de setember á fat Luiji Mescol y Milio da Sorabances, che n'edema dant ova giaté fora la “Diretissima Taliana” tla Tofana da Mez, la pruma repetizion dla “Direta”. A lieje i librec lascés sunsom la tor, oláche - an ne sa nia percie: per en valgunes sajons máncel duc i inoms y les dates - someiel che su per la “Direta ” ne fóssel plu ju degugn per nuef agn alalongia. Defat la seconda repetizion podessa ester steda ence chela dl "Vecio", Bibi, Boni y Iji dl Belvì, ai 3 d’otober dl 1943. Ma l ann do, enveze, su per la via, ései jus su ben ot outes, y semper ampezans. Ai 18 de mei él ju su Boni, Ugo y Bortolin Bartoldo, ai 29 i ála toché a Marino Fuzigora con Duilio Capazo, Atilio Menardi Hababi (tramidoi con apeina chinesc agn) y Lino de Mente. Ai 9 de jugn él ju su danuef Boni con Romano Apollonio Nano, y ai 25 fóvel ju su danuef sun la Bibi, con Mario Zesta. Ai 6 de agost enveze giatonse i medems cater che fova jus su de otober dl 1943 (Boni, Bibi, Vecio y Iji), y ‘na edema do ti ála toché a Lino de Mente con Sisto Larésc. En chel isté, Sisto Larésc é ju su ciamò n iade, ai 23 d’agost, con Oto dl Tre Crojes. L prum che s’á enfidé da jì su per la “Direta Dimai” da soul, depierpul, é sté l Vecio: al fova ai prums de otober dl 1944.
Ernesto Majoni
Naerou = Nuvolau
Ence trueps ladins se á usé de adoré i toponims "talians-todesc" per montes y joufs ladins. Al fossa gran ora che an adore endò i toponims originars ladins tles formes locales desche H. Schmid aconsieia ence per l Ladin Standard (LS).