Na sentenza dla Court Costituzionala va respeteda!
La Lista Ladins respon a les acuses dl vize-ladin dla Svp Pepi Dejaco
de Giovanni Mischķ
En relaziun ala tuta de posiziun dl vizepresidėnt ladin dla SVP Pepi Dejaco (Usc di Ladins 23.11.2002) y rodada incėrch tla stampa, él dassėnn da desplajėi che les argumentaziuns portades dant basėia por la majera pert sön acüses fates cun marizia y che prō da intorje i fac, jon aboc sura le lim dla descriditaziun fora. Al fej demorvėia y desplej dl livel tan bas, implü pron da manipolé y tó por le nźs la jėnt che sa avisa co che la Lista LADINS se dą da fą y sciöche ara laōra. Mo jun a ti ciarč daimproģa ales contestaziuns de Dejaco:
söl retrat: le presidėnt dla Lista Ladins, dr. Giovanni Mischģ
"La Lista Ladins ne n'į nia fat sües propostes in cunt dla lege litala dal öt, mo ara į lascé studié la materia dai majeri iurisc“ y esperc de dėrt costituzional y dles rajuns de mendranza, nia ma da un, mo da deplü ..." (le articul va inant al intern).
1. "Lege litala dl 1998 anulada a dann di ladins".
Vėi él che dl 1998 į la SVP y sü partners, danter chisc ince i Vėrc, aprovč te Consėi Regional na lege litala che é püch dan les lites gnüda anulada dala Curt Costituzionala, l Organn Iuridich dl Stat plü alt, deache detlarada anticostituzionala y deache ara violā te na maniera groia les rajuns dla mendranza ladina. Cina a proa contrara valarą na sentėnza dla Curt Costituzionala dagnora deplü co la minunga de pert de n funzionar de partģ.
2. "Cėrtl lital ladin né nia poscibl".
Le vizepresidėnt dl Consėi Provinzial dr. Carlo Willeit ā (danter deplü propostes, mo degönes tutes en conscidraziun dala SVP, che an ą ince damanč plü iadi do süa colauraziun y sostėgn) proponü n cėrtl lital ladin cun poscibilité de dč jö döes usc (öna a livel de valades ladines por le rapresentant ladin y öna a livel provinzial), rodunt por ti jģ adincuntra ala SVP che ā laōta cun Werner Stuflesser fat la medema proposta. Al é demorvėia che Dejaco ne sa nia chėstes cosses!? Che la creaziun de n cėrtl lital ladin foss ince tla provinzia da Balsan stada poscibla, pon odėi tl fat che la provinzia de Trėnt ą efetivamėnter ciafč n so cėrtl lital ladin fajon insciö n grandiscim vare inant respet ai ladins de Südtirol. La mendranza ladina ą aladō dl Statut le dėrt a 1 n rapresentant y chėsc są la politica dla SVP orü assiguré cun so "Ladinerpassus". Assiguré, él da dģ, sal éssera orü a dėra instėssa, nia ai litadus ladins. Che la lege proponüda dala SVP ā "val' de frat" į cinamai ince le iurist Roland Riz messü dč pro - sön na mia domanda - en gaujiun dl Convėgn organisé dala Presidėnza dla Regiun a Balsan le vėndres da denant, ai 22.11.2002. Sce lSVP foss stada tan sigüda de süa proposta, l'éssera dessigü drucada tres tl Consėi, zėnza bėgndī damanč zacai.
3. "La SVP ą cun süa politica de mendranza antizipé le suzčs ....".
Le "Ladinerpassus" proponü dala SVP foss stč - tres söla basa dla sentėnza dla Curt Costituzionala - te vigni caje anticostituzional, deache al ess introdüt por le grup ladin, y ma por chėsc, n sistem maioritar. Chėsc é tlermėnter cuntra le Statut d'autonomia che vėiga danfora esplizitamėnter n sistem de lita proporzional. Na sentėnza dla Curt Costituzionala va porchėl respetada, ince dal vizepresidėnt SVP Pepi Dejaco. Che dales lites dl 1998 éssel en teorķa podü rové ite 3 candidac detlarą ladins foss dessigü ince stč por la lista LADINS positif, mo an ne po nia desmentié ch al foss stč na blota cajualité, sciöche an lā bele podü esperimenté cun Alexander Langer, por mirit de chėl che Hugo Valentin rovā te Junta. Chėstes cajualites ne pon nia tó cį sciöche basa por la sconanza de na mendranza. Na mendranza ą debojėgn de rajuns y nia de plajėis o cajualitźs. Chėsc sa la SVP pro dėra dėr bun, mo pro i Ladins tōlera ion n pü d'atri pėisc y mosöres.
3. "Cun Carlo Willeit di Ladins tol ite i ladins la vizepresidėnza tl consėi regional ... cun na gran strotöra, referėnc personai, auto de sorvisc ...".
Pordenede, mo chėstes osservaziuns de Dejaco né da pert de n ladin veramėnter nia da capģ!. Iö dijess begn plütosc insciö: finalmėnter ince n iade n ladin che po aprofité por so grup de na picia pert dles sauridanzes istituzionales che la SVP ą salpü da anuzé y sfruté cina jö insom por ėra y so grup por oramai passa mez n secul. Willeit y la Lista LADINS ā albü a so tėmp ciamņ na miś proposta: chėra da lascč pormez i ladins por lege no ma ales vizepresidėnzes, mo ince ales presidėnzes dl Consėi Provinzial y Regional. Na resposta, ciodiche chėsc n é nia passč, mėss la SVP ciamņ dč. Y sce al é ma por l "l'auto de sorvisc", inviunse ion Pepi Dejaco a tó sö contat cun i referėnc personai dl assessur provinzial ladin o dl vizepresidėnt ladin, spo ciararąn n iade da le tó para por che al pois ince ėl valuté de porsona le comfort.
Dejaco po se mėte le cör en pźsc: la Lista LADINS ne n'ą nia fat sües propostes en cunt dla lege litala fora dl öt, mo ara ą lascč studié a funz la materia dai majeri iurisc' y esperc de dėrt costituzional y dles rajuns de mendranza, nia ma da un, mo bėgn da deplü. Ince chėsta na "sauridanza" che an po ma se pormėte sciöche lista autonoma y independėnta, avisa sciöche la SVP fej (cun rajun!) tresfora por ėra y le grup todėsch.