Toponims ladins: an mess mete averda
LA PROPOSTA DE DURNWALDER Á PLU DE UN N RAMPIN - ALA NE TEGN NIA CONT DI LADINS
Per i ladins é la cossa for zitia; al va debujegn de criters y acertamenc particolars. Plu dessegur ne jirà nience l'ultima proposta de Durnwalder a bon fin; ma per i ladins é la chestion for zitia. An vuel sen cialé sce l inom talian, todesch y ladin vegn adoré y spo vegní scrit su y ofizialisé chi adorés tla pratica i metan un do l auter aldò dla maioranza dla populazion dl post.
Toponomastica sun les corieres dla SAD provinziala. Respet di toponims ladins: degun.
Laprò vegníssei ofizialisés i inoms, talians, todesc y ladins bele adorés te scritures ofiziales coche leges, ac de notars, cataster…La cossa à plu de un n rampin; i inoms vegn adorés te na maniera daldut desvaliva, aldò dla posizion dla cossa, dla composizion dla popolazion, dla economia….La rejon dl lingaz dla oma y dl bi-trilinguism é dl auter vers la medema a livel provinzial. La proposta nueva ne tegn nia cont dla situazion particolara di ladins y dl ladin; demé ei à sovenz trei inoms, ence microtoponims, adorés te trei lingac, dantaldut per fins turistics; demé ei ne pò nia brancé zeruch sun documenc ofiziai ajache ai ne à giut nia arjont l'ofizialité dl talian y todesch; demé ei à trueps inoms sun l confin y fora dl teritore ladin; ei à debujegn de coordiné si inoms con l teritore dla Ladinia che va soura i confins de Bulsan fora. La posizion de plu lingac ofiziai do la maioranza dla popolazion dl post é dreta ma les dificoltés sauta fora y é bele chilò sun l confin con todesc y talians. Co pòn pa, per ejempl, giusitifiché l inom demé todesch y talian a la entreda de na valeda ladina, per nia rejoné dl dret inom tla dreta posizion. Che tl rondel de Pontives ne tóchel nia l inom de Laion ma chel de Gherdeina coche salut dla valeda a chi che vegn y a chi che s'en va, é na cossa bendebot logica.
Ma en cont di trei inoms él ciamò da dí che na cherta geografica, topografica ne soporta nia massa trei scritures (alplù dovia) y che l ladin, sce al ne é nia tla dreta posizion y evidenza, é te n majer pericul da vegní sburlé sun na pert. A la fin él ciamò da conscidré che al ne va nia demé debujegn de criters particolars per la toponomastica ladina y de mantegní l plu poscibel la microtoponomastica demé per ladin, ma ence de enrescides y acertamenc da pert di drec ofizes, di drec esperc, dles dretes comiscions ladines, tegnian cont samben di laours bele fac.
M.P. LADINS