Scizeri: massa a la todescia?
scrit ai 24 October 2006 da les 18:09:39 da noeles |
|
Obwegs: "Nos volon l vedl Tirol"
Tost na enconteda di scizeri ladins per rejoné de colaborazion y de unité
La picera osservazion sburleda ite da la redazion dantfora al articul de Lorenzo Soratroi sun la refondazion dla Compagnia di Schützen ta Fodom ŕ trat su na certa marevueia y valch touta de posizion. Entratant ŕ vigni valeda ladina una o deplů compagnies de Schützen. I on cherdé su Günther Obwegs, fi de n mareo che viv a Bornech y laoura tl ospedal. Al é atif ence politicamenter. Günther Obwegs, esponent di Schützen y Heimatbund, anter l auter atif politicamenter desche obmann dla Union für Südtirol, raion de Bornech, autour dl liber "Die Enneberger Schützen" y de "Freund der du die Sonne noch schaust - Luis Amplatz, ein Leben für Tirol", Editour Heimatbund.
|
• Liams
Scizeri da Fodom: Fodom ciala ca pert con i Schützen
|
Anter l auter él ence obman dl partě “Union für Südtirol” dl raion da Bornech. Al fej pert dla compagnia di scizeri da La Pli de Mareo y al vegn conscidré n pue l portaousc dl moviment di scizeri tl cheder dles valedes ladines y te chesta funzion ŕl tout pert a la refondazion di scizeri a Fodom. A d’el n valgunes domandes:
Seise content sciche ala é juda pro ite a Fodom? Günther Obwegs: dassen. I veide propi ch’ala se trata de n svilup natural. Sen é vigni valeda ladina che ŕ sia compagnia: do Fascia y Ampez sen ence Fodom y duc joegn y chest é n fatour de gran speranza. Les tradizions de encuei é massa debles, ales descontenteia la jent. I joegn chier cheles plu vedles, plu stersces y che ŕ de gran valours desche fondament. L sistem finanziar ne pň nia ester l soul criter per aministré na valeda. Zenza tegně cont dles tradizions, dl lingaz, de sie daciasa, ŕn sclut dant a n valgugn agn a Col Santa Lizia la scola elementara oblian i scolés de jě fora de paisc a Selva, fora de sie cheder ladin. N sclaf a sia identité. An ne tegn nia cont de sia storia. I joegn se enjigna a combate contra chest sistem demé economich y ciala ence a sia tera y a si valours.
Ciun é pa l fin dl moviment di grups de scizeri? Günther Obwegs: crié na patria unica, refondé l vedl Tirol, olŕche les cosses jiva cotant miec che encuei. Degugn ne vegniva descriminés: no todesc, no talians y no ladins. Dant a signoria (tribunal) podova l talian rejoné per talian y l ladin lité todesch o talian. Al é ben veir che pro la cumpeida dla jent fova i ladins vegnus conscidrés a la pčr di talians, ma mai descriminés. La assoziazion di ladins ova sia sovenzion. Deguna desfarenziazion anter scizeri todesc, ladins y trentins. Na bona armonia.
Co stala pa con la bandiera? Conscidreise chela ladina? Günther Obwegs: pro la manifestazion che i ovan tegnů dant a doi agn a Pederů en gaujon dla enaudazion dl monument dla pruma vera fňvel ence chela ladina. Ma la bandiera de Tirol é per nos trilinga y una soula. Ala tol ite todesc, talians y ladins: segn de na multicultura. Enlaouta fňvel pesc y speranza tl davegně: ampezans, fodoms y fascians fova adum con nos y nia despartis desche sen.
Foto: i scizeri de La Pli de Mareo ta Pederü en gaujion dla enaudazion dl monument dla pruma vera.
Vos enstes y trueps scizeri sostegn la “Union für Südtirol”, él chest n segn de nazionalism todesch? Günther Obwegs: chesta é na domanda intoleranta, na desfronteda, n estremism. La “Union für Südtirol” é n partě legal desche la Svp y la Lista ladins. Vigni scizer pň ti dč sia ousc al partě che al vuel. Chesta é na tentazion de volei proibě les idees, desche l stat talian che n’é nia ciamň sté datant de devenje l fascism. Dlonch vuel l stat avei sia bandiera dantfora, chela de Sudtirol y di ladins é mefo dagnora sospetouses. Sudtirol pro la Talia é na utopia. Nos ne volon nia na Europa dles nazions olache les mendranzes vegn tegnudes ju, ma diretamenter na Europa dles mendranzes y pro chestes auda ence chela de Tirol. Degun nazionalism, ma unité anter i ladins. La gran partezipazion di joegn é n segn de speranza che nosta unité sarŕ n di realté. (uc)

-
Dal ciantorin dla storia:
Referendum a souramont per gní permez a la provinzia de Bulsan
Ladins dles Dolomites o Ladins de Persenon/Tirol
Ladinia brixino-tiroleisa: n valgugn sclarimenc
La Rocia: Ladinia brixino-tiroleisa
Prospetives per n referendum a souramont per vegně con Bulsan
Mendranzes: la Austria ne respeteia nia sia costituzion
II. Vera Mondiala - 60 agn da la liberazion
Diozeja de Bulsan-Persenon: degun interes per tegní unis i Ladins
Truep entusiasm per mete su na compagnia de scizeri
Scizeri da Fodom: per desfraté vigni dube
-
Fodom
Fodom: no te desmentié de tia storia
Ciamň sun la storia fodoma: i libri de Luciana Palla ne ŕ nia joé
Alpins de Fodom sun Col de Lana
La storia de Fodom: Kaiserjäger enier, Alpins encuei
-
-
Catarina Lanz
La Plie da Fodom: recordanza a Catarina Lanz ai 31 de messel 2004
N pice cheder storich sun i avenimenc a Spinges
La Muta da Spinges: 150 agn da sia mort, fac die asconus via
Museum Ladin Ciastel de Tor: lerch dedicheda a la eroina ladina
André Hofer
Recordanzes a André Hofer
Andreas Hofer, simbol dla vedla unité interladina
André Hofer enlaouta y encuei?
Les mendranzes sot a l'Austria, dret n burt ejempl:
Ciarencia - slovens: na situazion nia da creie
Mendranzes: la Austria ne respeteia nia sia costituzion
Les compagnies de scizeri te Südtirol é dret politisedes y animedes da truep nazionalism-patriotism todesch. Te chest cheder él sovenz rie da encadré les compagnies ladines. I scizeri todesc tegn alaut sie lingaz y sies tradizions, cie che an ne pň nia dagnora dě di scizeri tles valedes ladines de Gherdeina y de Badia che se arconcia ite. Te chest vers ŕi clermenter n raport desturbé, sce an ti ciala a sies plates internet.
|