Na sentenza dla Court Costituzionala va respeteda! La Lista Ladins respon a les acuses dl vize-ladin dla Svp Pepi Dejaco
de Giovanni Mischí
En relaziun ala tuta de posiziun dl vizepresidënt ladin dla SVP Pepi Dejaco (Usc di Ladins 23.11.2002) y rodada incërch tla stampa, él dassënn da desplajëi che les argumentaziuns portades dant basëia por la majera pert sön acüses fates cun marizia y che prô da intorje i fac, jon aboc sura le lim dla descriditaziun fora. Al fej demorvëia y desplej dl livel tan bas, implü pron da manipolé y tó por le nês la jënt che sa avisa co che la Lista LADINS se dà da fà y sciöche ara laôra. Mo jun a ti ciarè daimproìa ales contestaziuns de Dejaco:
söl retrat: le presidënt dla Lista Ladins, dr. Giovanni Mischì
“La Lista Ladins ne n’á nia fat sües propostes in cunt dla lege litala dal öt, mo ara á lascé studié la materia dai majeri iurisc´ y esperc de dërt costituzional y dles rajuns de mendranza, nia ma da un, mo da deplü …” (le articul va inant al intern).
1. “Lege litala dl 1998 anulada a dann di ladins”.
Vëi él che dl 1998 á la SVP y sü partners, danter chisc ince i Vërc, aprovè te Consëi Regional na lege litala che é püch dan les lites gnüda anulada dala Curt Costituzionala, l’ Organn Iuridich dl Stat plü alt, deache detlarada anticostituzionala y deache ara violâ te na maniera groia les rajuns dla mendranza ladina. Cina a proa contrara valarà na sentënza dla Curt Costituzionala dagnora deplü co la minunga de pert de n funzionar de partì.
2. “Cërtl lital ladin n’é nia poscibl”.
Le vizepresidënt dl Consëi Provinzial dr. Carlo Willeit â (danter deplü propostes, mo degönes tutes en conscidraziun dala SVP, che an à ince damanè plü iadi do süa colauraziun y sostëgn) proponü n cërtl lital ladin cun poscibilité de dè jö döes usc (öna a livel de valades ladines por le rapresentant ladin y öna a livel provinzial), rodunt por ti jì adincuntra ala SVP che â laôta cun Werner Stuflesser fat la medema proposta. Al é demorvëia che Dejaco ne sa nia chëstes cosses!? Che la creaziun de n cërtl lital ladin foss ince tla provinzia da Balsan stada poscibla, pon odëi tl fat che la provinzia de Trënt à efetivamënter ciafè n so cërtl lital ladin fajon insciö n grandiscim vare inant respet ai ladins de Südtirol. La mendranza ladina à aladô dl Statut le dërt a 1 n rapresentant y chësc s’à la politica dla SVP orü assiguré cun so “Ladinerpassus”. Assiguré, él da dì, s’al éssera orü a d’ëra instëssa, nia ai litadus ladins. Che la lege proponüda dala SVP â “val’ de frat” á cinamai ince le iurist Roland Riz messü dè pro – sön na mia domanda – en gaujiun dl Convëgn organisé dala Presidënza dla Regiun a Balsan le vëndres da denant, ai 22.11.2002. Sce l’SVP foss stada tan sigüda de süa proposta, l’éssera dessigü drucada tres tl Consëi, zënza bëgndî damanè zacai.
3. “La SVP à cun süa politica de mendranza antizipé le suzès ….”.
Le “Ladinerpassus” proponü dala SVP foss stè – tres söla basa dla sentënza dla Curt Costituzionala – te vigni caje anticostituzional, deache al ess introdüt por le grup ladin, y ma por chësc, n sistem maioritar. Chësc é tlermënter cuntra le Statut d’autonomia che vëiga danfora esplizitamënter n sistem de lita proporzional. Na sentënza dla Curt Costituzionala va porchël respetada, ince dal vizepresidënt SVP Pepi Dejaco. Che dales lites dl 1998 éssel en teoría podü rové ite 3 candidac detlarà ladins foss dessigü ince stè por la lista LADINS positif, mo an ne po nia desmentié ch’ al foss stè na blota cajualité, sciöche an l’â bele podü esperimenté cun Alexander Langer, por mirit de chël che Hugo Valentin rovâ te Junta. Chëstes cajualites ne pon nia tó cá sciöche basa por la sconanza de na mendranza. Na mendranza à debojëgn de rajuns y nia de plajëis o cajualitês. Chësc sa la SVP pro d’ëra dër bun, mo pro i Ladins tôlera ion n pü d’atri pëisc y mosöres.
3. “Cun Carlo Willeit di Ladins tol ite i ladins la vizepresidënza tl consëi regional … cun na gran strotöra, referënc personai, auto de sorvisc …”.
Pordenede, mo chëstes osservaziuns de Dejaco n’é da pert de n ladin veramënter nia da capì!. Iö dijess begn plütosc insciö: finalmënter ince n iade n ladin che po aprofité por so grup de na picia pert dles sauridanzes istituzionales che la SVP à salpü da anuzé y sfruté cina jö insom por ëra y so grup por oramai passa mez n secul. Willeit y la Lista LADINS â albü a so tëmp ciamò na miú proposta: chëra da lascè pormez i ladins por lege no ma ales vizepresidënzes, mo ince ales presidënzes dl Consëi Provinzial y Regional. Na resposta, ciodiche chësc n’ é nia passè, mëss la SVP ciamò dè. Y sce al é ma por l’ “l’auto de sorvisc”, inviunse ion Pepi Dejaco a tó sö contat cun i referënc personai dl assessur provinzial ladin o dl vizepresidënt ladin, spo ciararàn n iade da le tó para por che al pois ince ël valuté de porsona le comfort.
Dejaco po se mëte le cör en pêsc: la Lista LADINS ne n’à nia fat sües propostes en cunt dla lege litala fora dl öt, mo ara à lascè studié a funz la materia dai majeri iurisc’ y esperc de dërt costituzional y dles rajuns de mendranza, nia ma da un, mo bëgn da deplü. Ince chësta na “sauridanza” che an po ma se pormëte sciöche lista autonoma y independënta, avisa sciöche la SVP fej (cun rajun!) tresfora por ëra y le grup todësch.


2 iadesc liet