A recordanza


 


A recordanza de Maria Mitterstieler, patruna da La Curt


Maria Mitterstieler, patruna da La Curt, é nasciüda ai 31 de agost dl 1928 a Balsan. So pere, Alois Mitterstieler, ê dl Renun/Ritten y süa uma Juliane Huber, fia da Curt da Tintal da Rina. Söl lüch da La Curt a n’Antermëia se âl maridé na atra fia da Curt da Tintal, Maria, tlamada ince “Moidl”, che â arpé le gran lüch da so om, Beniamino Devall, fí dl lüch da Pedantermëia, mort dl 1944.


El l’â ciafé in arpejun da süa uma, Nane da Pedantermëia. Chësta l’â cumpré dala familia Moling (de Gröpa) che ê jüda alanía danter les döes veres cun marciadé de lignan. Deperpo che la Moidl da La Curt ne â degügn mituns, á süa só Juliane albü 5 mituns: Jule, Maria, Alois, Martha y Annelies y ara gnô gonot impara a n’Antermëia a ciafé süa só. A Maria ti savôl bel söl lüch da La Curt y ara â passé mindicé valgönes edemes y datrai ince n valgügn mëisc pro süa mëda, laota dan la vera che al ê tröpa meseria. Bele Beniamino Devall orô la tó sö sciöche fia y al â bele arjigné ca dötes les chertes, mo so pere Alois ne á inultima nia plü orü dé pro, dijon che “mituns ne dôl nia ía”. Insciö se l’ál tuta impara canche döta la familia é jüda a sté tl’Austria cun les opziuns dl 1939. Ai se á lascé jö a Spittal an der Drau tla Ciarëncia, oláche le pere á ciafé da laur pro la ferata. Püch denant che la vera se rovass, de aurí dl 1945, é Maria gnüda da sóra cun 16 agn, do avei rové la scora mesana a Spittal, indô a n’Antermëia a daidé süa mëda y ara é restada laprò. La Moidl se â intratant maridé cun le secund om, Vijo Castlunger de Plan da Lungiarü (mort dl 1958), mo la uniun ê restada indere zenza mituns. Dl 1953, al’eté de 25 agn, se á Maria Mitterstieler maridé cun Heinrich Irsara, de Picedel o de Zenzio che an dij aldedaincö, y da chësta uniun él nasciü 9 mituns: Annamaria, Salvester, Hannele, Albert, Siegfried, Katharina, Felix, Gabriela y Martina. 2 mituns é morc por gauja de desgrazies da pici: Albert y Martina. Pormò cun la mort dla mëda Maria, o Moidl da La Curt, dl 1960 á Maria Mitterstieler arpé le gran lüch. Les fadies y les crusc ne á nia mancé. Les desgrazies dla mort di mituns Albert (nasciü dl 1960 y mort dl 1964) y Martina (nasciüda dl 1970 y morta in San Salvester dl 1972) é stades dër ries da soporté: “Ci gran crusc!” dijôra dagnora. Söl gran lüch: za. 13 hectars de ciampopré,  tröp bosch y pres da munt, cun incër 25 tiers te stala, y na schira de mituns, êl tres da laûr. Maria â gran fistide: al ê dagnora la pröma da jí fora sön ciampopré canche al ê laûrs che cherdâ, da misdé canche an messâ oje y restlé. Ara jô ion, ince ti ultims agn canche ara se fajô bele ert por gauja dla maratia. Al ti á dagnora salpü da incrësce che sües sorus y so fre viô tan dalunc, gonot éssera albü debojëgn de valch spraiza y de valch bun consëi dai sü de familia. Intratant é i mituns chersciüs sö. Dl 1979 él gnü fat sö la ciasa nöia söl lüch y chëst é sté por ëra na gran sodesfaziun, mo ince n gran pëis, deache ara ne â dedô nia ma le fistide por le lüch, mo ince por i sciori a chi che ara messâ ti romené do y ti fá le gosté, döt por despaié jö i debic. Na gran ligrëza ára dagnora albü cun i ciüfs te urt, sön i sorasc y incër ciasa. Na gran pasciun ê jí a granëtes da d’altonn, gonot rabîra ince da sóra sö por chi bosc y da sëra stôra dî a lí les granëtes. Tratan la sajun da d’invern, canche ara â dlaorela, ti plajôl fá tovaies da moti cun l’aodla che ti garatâ dër ai mituns, nus y jënt dl paisc. Dl 1999 se á i mituns fat sö na atra ciasa nöia dlungia le lüch y ara á daidé dlunch ci che ara á sciafié. Ara â tröp fistide. Ince chësta ciasa ára abelí cun tröc ciüfs incëria, danter ater cun de tai che ara â ciamò ciafé da süa uma y de chi ara â tres indô fat somënza a süa recordanza. Le lüch ti ára surandé agn denant al möt plü vedl Salvester. 


Tröc se recordará Maria da La Curt che ara stô ion fora sön chël banch dan porta o sön chël atira sura strada sot al crist, che ara â lascé fat sö nü, a fá vignitant vila cun la jënt che passâ sö y jö por Ciamp. Al ê na ëra scëmpla, daverta, da la buna löna y interessada a döt. Chisc ultims agn l’éssera albüda n pü plü saurida, mo na ria maratia l’à branciada ite y ara ne se à nia plü rometü. Maria Mitterstieler é morta ai 18 de setember dl 2003 al’eté de 75 agn. Al ê dër na buna porsona y uma y i sü se la recordará dagnora cun gran amur y incherscimun. 
  


 

Al me plej(0)Al ne me plej nia(0)

3 iadesc liet

Ortiede inant tres