Anter i sostegnidours dl referendum ence Reinhold Messner
Luis Durnwalder ti à asseguré ence en vender, ai 12 de otober, a Bulsan sostegn politich do n referendum positif – La storia ampezana: ciarpededa sot y scuteda via agn alalongia – Entervent pro l sfuei diozejan “Amico del Popolo” contra sia informazion tendenziousa
Pro i ultims firmatars sun la lista dles adejions al referendum da souramont pòn sen ence lieje chel de Reinhold Messner, enstes de descendenza ladina, desche al sotligneia dagnora con na certa “capazité”. Sie neine, Franz, vegniva da Col Santa Lùzia. Les adejions ruva chisc ultims dis dant l referendum a jops. Ence doi capo-frazions di partis-spidic todesc, Eva Klotz (Suedtiroler Freiheit) y Andreas Pöder (Union für Südtirol), se à scrit ite desche sostegnidours dl referendum, avisa chi partis todesc, che ti ova dit, adum a la Svp, de nò a la domanda de Asiago/Sleghe tla comiscion provinziala, ma che ti à asseguré n scí a Ampez, Fodom y Col. Chest ti à Durnwalder ence asseguré en vender, ai 12 de otober, canche n valgugn esponenc ampezans, anter chisc la presidenta dla union di ladins, Elsa Zardini y Siro Bigontina, é vegnus a Bulsan a rejoné empera. Durnwalder ti à ciamò n iade dé sia parola y se à aodé con ei che l resultat referendar sie positif.
Siro Bigontina
Bruno Dimai
N
![]() |
|
L referendum pò desdruje la utopia ladina![]() |
La stampa beluneisa, “Corriere delle Alpi” y “Il Gazzettino”, reporta tles ultimes edemes amplamenter duc i entervenc pro-referendum desche an pò ence lieje do ence sun la “abineda de articui stampa”, http://www.amiscdlaladinia.info, te na maniera scialdi avaliveda, ti dàn gran ousc al partí pro-referendum, a desvalivanza dal sfuei dla diozeja “Amico del Popolo”, perauter l organ inofizial di neo-ladins, che à tizé de vigni sort de “temes de todeschisazion” te sies ultimes edizions. Sun chesta él enfinamai sté n entervent pro l vescul de Belun a na moda che ala ne deslerie nia plu informazions tendenziouses, cie che l vescul ti à ence empermetù.
Dret aprijé é vegnù l laour dl comité pre-referendum “Amisc dla Ladinia unida” sibe a Cortina che ta Fodom y ja Col. L sentiment che ti é vegnù trasmetù, chel de ester dret benvegnus, ti à alesiré cotant duta la situazion. Al é vegnù fat n laour emportant d’équipe con i comités locai, se consian y se acompagnan tres duta la camapagna, con schedes, con conseis, con entervenc tla stampa, placatazions y auter. Nia demé les schedes economiches é stedes dassen d’utl per informé endretura, ma dantaldut ence cheles storich-linguistiches. An mess se tegnì a ment che ai ampezans ne ti él mai vegnù ensegné la dreta storia de Ampez y ciamò demanco l ampezan. Ofizialmenter, te scola, vegniva i talians tres descric desche “liberatours”, ma net nia ne vegnível conté de sie atacament al vedl Tirol, che i talians ne fova daldut nia vegnus vedus sciche “liberatours” dl 1918, de Zent Ladina Dolomites o de autri aspec de storia locala y souralocala che i liova clermenter culturalmenter pro i autri ladins entourn al Sela y en general al vedl Tirol. La storia locala é vegnuda ciarpededa sot y scuteda via y con chest àn umilié la jent enstessa a chela che an ti à volù tó sies raijes y sies recordanzes storiches. Te scola vegniva i scolés enfinamai ciastiés, sce ai rejonova anter ei ladin-ampezan. Na talianisazion sforzeda, na umiliazion. Sciche Eddy Demenego à scrit, fòvel tl comun de Ampez ence n fond aposta per “misure di italianizzazione”. Situazions de oprescion nia da creie che ti é vegnudes sparagnedes ai ladins tla region Trentin-Sudtirol oláche an é ruvés a n reconesciment dl grup etnich bele dl 1948.
Dezijifs podessa zenzauter ester les encontedes con i ombolc dla Val Badia che é jus de persona via n’Ampez, ta Fodom y ja Col. Duc à sotligné te si entervenc l liam storich-linguistich y sia solidarité, apelan a la jent de dí “scí” al referendum. Da Ampez auden demé laudes per si entervenc, competenc y solidars, sciche ence per chi de Marco Pizzinini y Paul Videsott. Ti ultims dodesc dis vegniràl ciamò metù a jì deplù manifestazions, en chesta juebia che vegn, ai 18 de otober 2007, a Cortina: “Ciuldì l referendum? Roberto Gaspari Bandion – ex ombolt de Cortina, Bruno Dimai Fileno – ex vize-ombolt de Cortina y Siro Bigontina Titoto conta y spliga” y en vender, ai 19 de otober 2007, ta Fodom endò na raprejentanza cualificheda da la provinzia de Bulsan che rejonarà sun “Sostegns a ben dl turism, dl artejanat y dl’agricoltura tla provinzia de Bulsan” con chisc reladours: Gasser Walter dl HGV-Union di Ostiers y eserzenc publics, Castlunger Isidor dla Lia di paurs y Prada Andreas dla Union provinziala di artejans.


2 iadesc liet